دکتر مصطفی چمران در سال 1311 ه.ش در تهران متولد شد. در 15 سالگی شاگرد درس قرآن مرحوم آیت الله طالقانی بود. دوران دبیرستان را در تهران گذراند و سپس در دانشکده فنی دانشگاه تهران در رشته الکترومکانیک به تحصیل پرداخت و شاگرد اول این رشته شد. او برای ادامه تحصیل با استفاده از بورسیه مخصوص دانشجویان ممتاز به آمریکا رفت و در رشته الکترونیک و فیزیک پلاسما موفق به اخذ پایانامه دکترا با درجه ممتاز گردید.

شهید چمران از اولین اعضای انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران بود. وی از سالهای مجلس چهاردهم تا دوره ملی شدن صنعت نفت فعالیت سیاسی داشت. در آمریکا با دستیاری دوستانش برای اولین بار انجمن اسلامی دانشجویان آمریکا را پایه ریزی کرد و برای همین فعالیت ها بورس تحصیلی شاگرد ممتازی او را قطع کردند.

پس از 15 خرداد 1342 با دوستان خود به مصر رفت و مدت 2 سال در زمان جمال عبدالناصر سنگین ترین دورهای چریکی و جنگهای پارتیزانی را گذراند.

وی با کمک امام موسی صدر، رهبر شیعیان لبنان، حرکت محرومین و سپس جناح نظامی آن، سازمان امل را بوجود آورد.

دکتر مصطفی چمران در سالهای پیروزی انقلاب اسلامی پس از 23 سال دوری به وطن بازگشت و به سمت معاون نخست وزیر در امور انقلاب به کار مشغول شد.در حوادث سرنوشت ساز پاوه قدرت ایمان و شجاعت او شهر پاوه را از سقوط قریب الوقع نجات داد. در شبی سخت که دشمن از هر سو او و یارانش را محاصره کرده بود و سربازان سخت ناامید شده بودند ونزدیک بود از پای در آیند، آنان را به پایداری تشویق کرد و به پیروزی دلگرم ساخت تا آنکه نزدیکی های صبح پیام حضرت امام خمینی(س) مبنی بر حرکت ارتش در اسرع وقت به سوی پاوه باغث تقویت روحیه آنان شد و شر دشمنان را کوتاه کرد.

دکتر چمران در اولین انتخابات مجلس شورای اسلامی از سوی مردم تهران به نمایندگی مجلس انتخاب شد و سپس به سمت نماینده امام در شورای عالی دفاع منصوب گردید. از آغاز جنگ به خطوط مقدم جبهه رفت و پس از اشغال سوسنگرد توسط دشمن بعثی در نبردی چریکی دلیری ها از خود نشان داد و مجروح شد و پس از معالجه به خطوط مقدم جبهه بازگشت و سرانجام در تاریخ 31 خرداد 1360 در جبهه سوسنگرد، روستای دهلاویه به فیض شهادت نایل گردید.

امام خمینی در تاریخ 1 تیر 1360 پیامی به مناسبت شهادت دکتر مصطفی چمران صادر فرمود:

بسم اللَّه الرحمن الرحیم‏

إنا للَّه و إنا إلیه راجعون‏

شهادت انسان‏ساز سردار پر افتخار اسلام و مجاهد بیدار و متعهد راه تعالى و پیوستن به ملأ اعلى‏، دکتر مصطفى چمران را به پیشگاه ولى عصر- ارواحنا فداه- تسلیت و تبریک عرض مى‏کنم. تسلیت از آن رو که ملت شهیدپرور ما سربازى را از دست داد که در جبهه‏ هاى نبرد با باطل، چه در لبنان و چه در ایران حماسه مى‏آفرید و سرلوحه مرام او اسلام عزیز و پیروزى حق بر باطل بود. او جنگجویى پرهیزکار و معلمى متعهد بود که کشور اسلامى ما به او و امثال او احتیاج مبرم داشت. و تبریک از آن رو که اسلام بزرگ چنین فرزندانى تقدیم ملتها و توده‏هاى مستضعف مى‏کند و سردارانى همچون او در دامن تربیت خود پرورش مى‏دهد. مگر چنین نیست که زندگى عقیده و جهاد در راه آن است.

چمران عزیز با عقیده پاک خالص غیر وابسته به دستجات و گروههاى سیاسى و عقیده به هدف بزرگ الهى، جهاد را در راه آن از آغاز زندگى شروع و با آن ختم کرد. او در حیات با نور معرفت و پیوستگى به خدا قدم نهاد و در راه آن به جهاد برخاست و جان خود را نثار کرد. او با سرافرازى زیست و با سرافرازى شهید شد و به حق رسید.

هنر آن است که بى‏هیاهوهاى سیاسى و خودنماییهاى شیطانى براى خدا به جهاد برخیزد و خود را فداى هدف کند نه هوى‏، و این هنر مردان خداست. او در پیشگاه خداى بزرگ با آبرو رفت. روانش شاد و یادش بخیر. و اما، ما مى‏توانیم چنین هنرى داشته باشیم؟ با خداست که دستمان را بگیرد و از ظلمات جهالت و نفسانیت برهاند. من این ضایعه را به ملت شریف ایران و لبنان، بلکه به ملتهاى مسلمان و قواى مسلح و رزمندگان در راه حق و به خاندان این مجاهد عزیز تسلیت عرض مى‏کنم و از خداوند تعالى رحمت براى او و صبر و اجر براى بازماندگان محترمش خواهانم.

روح اللَّه الموسوی الخمینى‏

(منبع: صحیفه امام، ج‏14، ص: 478)

حجت الاسلام والمسملین حاج سید احمد خمینی در اولین سالگرد شهادت دکتر چمران اظهار داشت: او یکی از فاضلترین افراد در رشته تحصیلی خود بود که موفق به کسب 4 دکترا شده بود. حقوقی که برای او تعیین شده بود ماهانه 16 تا 20 هزار دلار بود. آن شهید در عین اینکه تحصیلات عالی داشت در خداشناسی و پرهیز کاری ازدیگران کمتر نبود. او در محله ای در جنوب لبنان بسیار ساده و فقیرانه زندگی می کرد. گفته اند که در شبانه روز 4 ساعت بیشتر نمی خوابید و به غذای خود اهمیتی نمی داد و گاهی می شد که تا 2 روز غذا نمی خورد.